Kılavuz ile 9 Eylül 2023 tarihli ve 32304 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Millî Eğitim Bakanlığı Ölçme ve Değerlendirme Yönetmeliği ile Millî Eğitim Bakanlığı Yazılı ve Uygulamalı Sınavlar Yönergesi'nde yer alan usul ve esaslara yönelik uygulamalar açıklandı.
Kılavuzda ülke, il, ilçe ve okul geneli yapılacak sınavlar, yazılı sınavların usul ve esasları, okul sınavlarında kullanılacak soru türleri, sınav soru ve cevaplarının hazırlanması, mazeret sınavları, dinleme ve konuşma sınavları, geri bildirim ve analiz, kısa süreli sınavlar, ilkokullarda ölçme, süreç ve durum odaklı değerlendirme, Türkçenin doğru ve güzel kullanımı, kaynaştırma yoluyla eğitim öğretime devam eden öğrenciler ve ölçme gibi kapsamlı değerlendirme konularına yer verildi.
Kılavuzda, öğretmenlere yönelik ölçme ve değerlendirmeye ilişkin ilgili yönetmelik ve yönergede yer alan konulara ilişkin detaylar da yer aldı. Buna göre, okullarda yazılı sınavların yapıldığı tarihlerde eğitim öğretim faaliyetleri devam edecek. Yazılı sınavların süresi bir ders saatini aşamayacak ancak mücbir sebeplerle bir ders saati 40 dakikadan az olan okullarda sınav süresi 40 dakika olarak uygulanacak.
Öğrenci bir günde en fazla iki sınava girebilecek. Ancak zorunlu hâllerde bir sınav daha yapılabilecek. Zorunlu hal kapsamına giren durumların belirlenmesi, okul müdürlüklerinin sorumluluğunda olacak. Yönetmelik'te belirtilen sınav haftalarında sınıf içi, okul içi, okullar arası, il ve ilçe düzeyinde etkinlik, yarışma gibi faaliyetlerden kaçınılacak.
Ülke geneli yapılacak ortak yazılı sınavlar
Ülke geneli ortak yazılı sınav yapılması durumunda sınavların hangi sınıf düzeyinde ve hangi derslerden yapılacağı Ölçme, Değerlendirme ve Sınav Hizmetleri Genel Müdürlüğünce öğretim yılı başında Bakanlık onayı ile belirlenecek ve kamuoyuna duyurulacak.
Kamuoyuna yapılacak duyuruda sınavların tarihi, şekli, soru sayısı, derslere ilişkin konu soru dağılım tabloları yer alacak.
Ülke geneli ortak yazılı sınavların yapılacağı tarihlerde okullarda aynı sınıf düzeyinde bu sınavlar dışında başka sınav yapılamayacak. Ülke geneli ortak yazılı sınavların yapıldığı tarihlerde, okullarda il veya ilçe geneli ortak yazılı sınav da yapılamayacak ancak farklı sınıf düzeylerinde okul geneli ortak yazılı sınav yapılabilecek.
İl ve ilçe geneli yapılacak ortak yazılı sınavlar
İl geneli ortak yazılı sınav yapılması durumunda sınavların hangi sınıf düzeyinde ve hangi derslerden yapılacağı her dönem ilçe milli eğitim müdürleri kurulunda karara bağlanacak. İlçe geneli ortak yazılı sınav yapılması durumunda sınavların hangi sınıf düzeyinde ve hangi derslerden yapılacağı ilçe millî eğitim müdürlüğünce belirlenecek. Ülke, il ve ilçe geneli ortak yazılı sınavların dışında kalan tüm sınavlar okul genelinde ortak yapılacak. Sınavın şekli, içeriği, soru sayısı, derslere ilişkin konu soru dağılım tabloları okul müdürlüklerince öğrenci ve velilere duyurulacak.
Yazılı sınavların usul ve esasları
Bir sınıf düzeyinde birden fazla şube bulunuyorsa şubelerin tamamında aynı derslerin (seçmeli dersler de dâhil) sınavları ortak yapılacak ancak okulda bir sınıf düzeyinde tek şube bulunuyorsa bu sınıf düzeyinde okul geneli ortak yazılı sınav yapılmayacak.
Aksi bir karar alınmadığı sürece ülke, il ve ilçe geneli ortak yazılı sınavlar öğrencilerin kendi okullarında ve sınavın yapıldığı tarihte dersi olan öğretmenlerce yapılacak. Sınav yapılan tarihte dersi olmasa bile sınav yapılan dersin öğretmenleri okulda hazır bulunacak.
Dinleme ve konuşma sınavları
Türkçe, Türk dili ve edebiyatı ile yabancı dil derslerinin sınavları yazılı ve uygulamalı olmak üzere iki aşamada yapılacak. Bu derslerdeki konuşma sınavları, belirli bir tarih aralığı olmaksızın sürece yayılarak yapılabilecek. Uygulamalı sınavların süresi ve hangi kazanımlara göre yapılacağı ders öğretmenlerince belirlenecek. Ders öğretmeni tarafından dinleme ve konuşma becerilerini ölçen uygulama sınavları yapılacak ve bu sınavlar ayrı ayrı puanlanacak.
Öğrencinin uygulamalı sınavlardan aldığı puanlar ile yazılı sınavdan aldığı puan birlikte değerlendirilerek sınav puanı oluşturulacak.
Dinleme sınavında öğrencinin doğal ortamlardaki konuşmalara ya da planlı bir dinleme metnine yönelik sorulan sorulara cevap vermesi beklenecek. Sınıfın düzeyi ve durumuna göre dinleme metinleri birden fazla dinletilebilecek. Dinleme sınavına yönelik hazırlanmış soru kâğıdı, dinleme öncesi öğrenciye verilebileceği gibi dinleme yaptırıldıktan sonra da verilebilecek. Sorular toplu olarak sorulabildiği gibi her soru öncesi dinleme yaptırılıp tek tek de sorulabilecek. Burada yapılacak tüm yöntemler kazanımın özelliği, sınıfın durumu ve öğretmenin tercihine göre şekil alacak. Konuşma sınavının bir ders saatinde tamamlanma zorunluluğu olmayacak. Sınav saati uygulaması mantığının değiştirilmesi özellikle konuşma sınavlarının yapılmasını kolaylaştıracak.
Konuşma sınavları öğrencilere önceden haber verilerek (hazırlıklı) ya da haber verilmeksizin (hazırlıksız) dersin herhangi bir bölümünde belirli birkaç öğrenciye yapılabileceği gibi dersin tamamı sınavın uygulanması için de ayrılabilecek. Konuşma sınavı, kazanımın özeliğine göre sınıf içi etkinliklerde veya sınıf dışı öğretim faaliyetlerinde yapılabilecek. Konuşma sınavı, öğrencilerin bir konu hakkında karşılıklı konuşması, bir diyaloğu devam ettirmesi, herhangi bir etkinliğe hazırlanma kapsamında yapılan prova çalışmaları, poster, afiş hazırlama ve sunum sırasında yapılacak çalışmalar gibi sınıf içi ve sınıf dışı birçok etkinlikte olabilecek.
Okul sınavlarında kullanılacak soru türleri
Okullarda, uygulamalı sınavlar hariç ortak yazılı sınav olmasına bakılmaksızın tüm sınavların (seçmeli dersler dâhil) soruları, cevaplarını öğrencilerin oluşturduğu ve farklı bilişsel düzeyde kazanımları ölçen maddelerden oluşacak. Sınavların açık uçlu sorulardan oluşması esas olacak. Kazanımın özelliği ve bilişsel düzeyine göre sınavlarda kısa cevaplı sorular da kullanılabilecek. Ancak sadece kısa cevaplı sorulardan oluşan yazılı sınavlar yapılamayacak.
Sınav tarihleri
Okullardaki tüm yazılı sınavlar, yönetmelikte belirlenen sınav haftalarında yapılacak. Sınav haftalarının hangi günler olduğu Bakanlık tarafından her yıl öğretim yılı başında duyurulacak.
Sınavların deprem, sel, yangın, olumsuz kış şartları veya başka mücbir sebepler ile yapılamaması durumunda sınav günleri, valilik onayı ile il milli eğitim müdürlüğünce değiştirilebilecek.
Uygulama derslerin sınavları
Beden eğitimi ve spor, görsel sanatlar, teknoloji ve tasarım, müzik ve atölye dersleri gibi uygulamalı derslerin sınavları, tüm şubelerde aynı kazanım ve becerilerden yapılacak. Ülke, il ve ilçe geneli yapılan ortak yazılı sınavlara katılmayan öğrenciler okul müdürlükleri tarafından belirlenecek ve mazeretleri nedeniyle sınava katılamayan öğrencilere mazeret sınavları düzenlenecek.
Geri bildirim ve analizler yapılacak
Yazılı sınavların uygulama amacı öğrenciye geri bildirim vermek, öğrencideki gelişimi izlemek ve bunu ders geçme notu olarak kullanmak olacak. Bu nedenle her sınav sonrasında ders öğretmeni tarafından öğrenci cevaplarına yönelik analiz yapılacak. Analiz sonuçlarına göre, hem bireysel olarak öğrenciye geri bildirim verilmesi hem de varsa eksik ya da yanlış öğrenmeler için telafi eğitimi yapılması istenecek.
İlkokullarda ölçme, süreç ve durum odaklı değerlendirme
İlkokullarda sınav saati uygulaması kaldırıldı ancak ölçme değerlendirme faaliyetlerinin öğrenci gelişimini sürekli takip edecek şekilde yapılması esas olacak. Süreç odaklı değerlendirme yaklaşımıyla öğretim sürecinde sürecin başından sonuna kadar neler yapıldığını ve öğrencideki gelişimin ne düzeyde olduğunu ortaya koyan durum değerlendirilmesi yapılacak.
Kaynaştırma yoluyla eğitim öğretime devam eden öğrenciler
Ülke, il ve ilçe geneli ortak yazılı sınavlara, kaynaştırma/bütünleştirme yoluyla eğitimlerini sürdüren öğrenciler de gerekli sınav tedbir hizmetleri sağlanarak katılacak. Bu öğrencilere yönelik hazırlanan ölçme araçlarında Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı (BEP) esas alınacak.
Kılavuz için tıklayınız.
